18.04.2024 Физикалык байланыш ооруну, тынчсызданууну азайтып, депрессиядан арылтат
Германиядан жана Нидерландиядан келген окумуштуулар кучакташуу сыяктуу физикалык байланыштын адамдарга тийгизген таасирин изилдешти.... www.trt.net.tr

09.04.2024 Кыргыз окумуштуулары жер титирөөнү болтурбай коюунун жолун тапты
Кыргыз окумуштуулары катуу жер титирөө болорун болжоп айтуунун жана анын алдын алып болтурбай коюнун илимий жолун тапканын билдиришүүдө. Москвадагы Евразиялык патенттик уюмдан “Тектоникалык жер титирөөнү болтурбай коюу ыкмасын» күбөлөгөн патент жакын... www.bbc.com

01.04.2024 Окумуштуулар өтө майда "жашыруун" бөлүкчөлөр аркылуу Аалам сырын ачкысы келет
Бизди курчап турган дүйнөнүн сыры эбак эле толук ачылгандай туюлат. Бирок өтө чоң жана таң калыштуу сырлар азыр да чети оюла элек. Баары беш колдой белгилүү деген азыркы абалды аллда канча жаркырата ачып бере туран жаңы изилдөө башталдыбы? Ал эмнени ... www.bbc.com

13.03.2024 1916: Кытайга чейинки жол, чек арадагы кул базар
Изилдөөчүлөр буга чейинки карталарды толуктап, жаңы маалыматтардын негизинде ондон ашык карта түзүшкөн. XX кылымдагы кыргыз тарыхындагы эң трагедиялуу окуяны визуалдаштыруу аракети кандай жүрүүдө? Үркүндүн толук иликтене элек жагы кайсыл? Чек арадагы... www.azattyk.kg

03.03.2024 Түрк окумуштуулары Антарктика илимий экспедициясын аяктагандан кийин мекенине кайтты
Өнөр жай жана технология министри Мехмет Фатих Кажыр илимий изилдөөлөрдү коргой тургандарын айтты.... www.trt.net.tr

20.02.2024 Аялдар эркектерге караганда үзгүлтүксүз машыгуунун пайдасын көбүрөөк көрүшөт
Америка Кошмо Штаттарында окумуштуулар физикалык активдүүлүктө гендердик айырмачылыктар бар же жок экенин аныктоо үчүн 1997-2017-жылдар аралыгында Улуттук ден-соолук сурамжылоосуна катышкан 412,000ден ашык адамдын көнүгүү адаттарын изилдешкен.... www.trt.net.tr

18.02.2024 “Колубуз байлануу”. Геологду эмне түйшөлтөт?
Кыргызстандык геологдор мамлекеттик колдоого муктаж. Жабдуулары дээрлик жарым кылымдан бери жаңырбагандыктан, кыргыз окумуштуулары чет элдик кесиптештери менен атаандаша албай калышты. Жалал-Абаддан табылган жер семирткичтин экологиялык түрүнө көңүл ... www.azattyk.kg

18.02.2024 “Колубуз байлануу”. Геологду эмне түйшөлтөт?
Кыргызстандык геологдор мамлекеттик колдоого муктаж болуп турушат. Жабдууларды дээрлик жарым кылымдан бери жаңырбагандыктан, окумуштуулар чет элдик кесиптештери менен атаандаша албай калышты. Геолог Рустам Орозбаев "Жер Эне" подкастында ушул маселеле... www.azattyk.kg

10.02.2024 Илимди көксөп, ийгилик жараткан кыздар
Өзгөн күрүчүнүн рак илдетин алдын алуудагы касиетин иликтөө, ылай сууну жөнөкөй ыкма менен чыпкалоо, колдо бар каражаттар менен чаң сордургучту курап алуу. “Эже-сиңдилер” берүүсүндө илимий чөйрөнү багынтып жаткан же болбосо окумуштуу болом деп талпын... www.azattyk.kg

08.02.2024 Козодойдун “Эренек”: кыргыз тарыхчылары эмнеге кыжаалат?
Россиялык тарыхчы окумуштуу Виктор Козодойдун “Сибир кыргыздарынын беги Эренек” аттуу китеби кыргыз окурмандарына чоң кызыгуу жаратып жаткан учурда, кыргыз кесипкөй тарыхчылары аны сындаган пикирлерди айтууда. Би-Би-Си Кыргыз Улуттук илимдер академия... www.bbc.com

06.02.2024 Жасалма уруктандыруу түндүк ак кериктерин сактап кала алабы?
Немис окумуштуулары биринчи жолу лабораторияда өстүрүлгөн керик эмбрионун суррогат энеге салышты. Бул уруктандыруу жер бетинде экөө гана калган түндүк ак кериктерин жок болуп кетүүдөн сактап кала алат.... www.bbc.com

11.01.2024 “Жаназа окубай эле кой...” Чала молдолордун чагым сөздөрү
Кыргызстанда абакта сырдуу жагдайда каза болгон Арстан Алайдын окуясынан кийин жаназа окулбай калат деп элди коркуткан динаятчыларга нааразылык күчөп чыкты. "Ала-Тоо" эл аралык университетинин юриспруденция кафедрасынын башчысы, диний уюмдарды изилд... www.bbc.com

02.01.2024 Технология дүйнөсүндө бурулуш жасаган беш окуя
2023-жылы окумуштуулар лабораториялык шартта жасалма түйүлдүк жарата алышты. Индия Айдын түштүк уюлуна өз аппаратын кондурган алгачкы мамлекет болду. ChatGPT долбоору жасалма интеллекттин таасири тууралуу талкууларга жол ачты. "Азаттык" 2023-жылы тех... www.azattyk.kg

20.12.2023 "Кош болгун, кош бол, кайран туум"
Парламент туунун элементтерин өзгөртүүнү колдогондон кийин социалдык тармактын колдонуучулары желектин өзгөрүшүнө каршы постторду жарыялап, түрдүү флешмобдорду өткөрүүдө. Элге таанымал маданий ишмерлер, окумуштуулар да пикирлерин ачык жазууда.... www.azattyk.kg

08.12.2023 Борбор Азиядагы жихадчылар Израил-ХАМАС согушун кантип пайдаланууда?
Борбор Азиялык жихадчылар жалдоо жана каржылоо аракеттерин күчөтүү үчүн Жакынкы Чыгыштагы конфликттин кайра жанданышынан пайдаланып жатышат. Диний радикализмди изилдеген окумуштуунун "The Diplomat" журналына жарыяланган макаласынын котормосун сунушта... www.bbc.com

25.11.2023 Бишкекте Молдо Кайыптын алгачкы китебинин бет ачары өттү
25-ноябрда Бишкектеги Алыкул Осмонов атындагы Улуттук китепканада төкмө жана жазгыч акын Молдо Кайып Козубай уулунун “Казал-мурас” китебинин бет ачары өттү. Ага Кыргызстандагы белгилүү акын-жазуучулар, тарыхчы, филолог жана адабиятчы окумуштуулар, Жо... www.azattyk.kg

12.11.2023 Эркектерди гана өлтүргөн вирус табылды
Жапон окумуштуулар курттар боюнча жүргүзүлгөн изилдөөдө вирустун бир гана эркектерди өлтүрүү үчүн эволюцияланганы боюнча басма сөз менен бөлүшүлдү.... www.trt.net.tr

07.11.2023 Эң эски кара тешик табылды
Окумуштуулар ааламдын пайда болушуна себеп болгон «Чоң жарылуудан» 470 миллион жыл өткөндөн кийин пайда болгон эң эски кара тешикти табышты.... www.trt.net.tr

03.11.2023 Өкмөт бийик тоолуу, шарты катаал айылдардын тизмесин өзгөртөт
Кыргызстандагы бийик тоолуу, шарты катаал калктуу конуштардын тизмесин кайра карап чыгуу үчүн түзүлгөн мекемелер аралык комиссиянын кезектеги жыйыны өттү. Бул тууралуу өкмөттүн басма сөз кызматы кабарлады. Министрлер кабинетинин төргасынын орун баса... www.azattyk.kg

01.11.2023 "Эл эстегидей иш жасайлы дечү". Бүбүкан Досалиеваны эскерүү
Бүгүн Кыргыз Республикасынын маданиятына эмгек сиңирген ишмер, таланттуу журналист, окумуштуу Бүбүкан Досалиеванын туулган күнү. Ал 2020-жылы коронавирустан каза болгон. Бүбүкан Досалиеваны жакындан билгендер анын журналистиканын бийик идеяларына тал... www.azattyk.kg

25.10.2023 Антарктидада биринчи жолу куш тумоосу кездешти
Окумуштуулар континентте биринчи жолу кездешкен вирустун Антарктидадагы жапайы жаныбарлардын бай популяциясына кыйратуучу таасир тийгизиши мүмкүн экендигин ойлошууда.... www.trt.net.tr

04.10.2023 Химия боюнча Нобел сыйлыгы үч окумуштууга ыйгарылды
Химия боюнча Нобел сыйлыгы быйыл америкалык үч окумуштууга берилди. Алар - Массачусетс технологиялык институтунан Мунги Бавенди, Колумбия университетинен Луис Брус жана Nanocrystals Technology Inc компаниясынан Алексей Екимов. Сыйлык аларга  "квантты... www.azattyk.kg

04.10.2023 Нобел-2023: Атомду аңтарган, коронавирусту ооздуктаган илимпоздор
Нобел жумалыгы 2-октябрда физиология жана медицина тармагындагы лауреаттарды жарыялоо менен башталды. Бул жаатта абройлуу сыйлыкка венгриялык окумуштуу Каталин Карико менен америкалык илимпоз Дрю Вайсман татышты. Ал эми 3-октябрда физика боюнча Нобел... www.azattyk.kg

02.10.2023 Би-Би-Си дүрбүсүндө
Кочкор районунда Ормон хандын 230 жылдыгына арналган мааракелик иш чаралар башталууда. 19-кылымдагы кыргыз ханы, мамлекеттик, саясий жана аскер ишмери Ормон Ниязбек уулунун тарыхый ролуна Би-Би-Синин "Тарых барактары" талкуусунда тарыхчы окумуштуулар... www.bbc.com

26.09.2023 Астероидден алынган кум ааламдын сырын ачабы?
Бенну астероидинин кыртышынан алынган бир чөйчөктөй кум-шагыл салынган капсула Жерге ийгиликтүү конду. Окумуштуулардын айтымында, бул үлгүлөр Күн системасынын жана Жердин кантип жаралганын түшүнүүгө жардам бере алышы мүмкүн. АКШнын космостук агентти... www.azattyk.kg

24.09.2023 Бенну астероидинин кыртышынан алынган үлгү Жерге жетти
Бенну астероидинин кыртышынан алынган үлгүлөр салынган капсула жекшемби күнү АКШнын Юта чөлүнө ийгиликтүү конду. Osiris-Rex космостук кемеси бул капсуланы 100 чакырымдык бийиктиктен планетаны көздөй коё берген. Окумуштуулардын эсебине ылайык, капсул... www.azattyk.kg

11.09.2023 Эрендик (сперма) жана энелик жумуртка жок: окумуштуулар укмуштуу түйүлдүктү өстүрүштү
Израилдик окумуштуулар эмбриондун өнүгүүсүнүн алгачкы этабындагы, адамдыкынан дээрлик айырмаланбаган миниатюралык тирүү организмди жасоого жетишти.... www.bbc.com

05.09.2023 Тарых: миңдеген үй, ондогон чиркөө күйгөн. Лондонду күлгө айланткан чоң өрт
2-сентябрда Лондонду жалмаган чоң өрткө 357 жыл толду, өрт ошол кездеги чоң шаарды дээрлик толугу менен жок кылган. Бул датага карата британ окумуштуулары маанилүү деталдарды таап чыгышты.... www.bbc.com

01.09.2023 Австралиялык аялдын мээсинен сегиз см. мите курт чыкты
Австралиялык окумуштуулар аялдын мээсинен узундугу сегиз сантиметр болгон тирүү курт табышты. Курт өткөн жылы Канберрада операция учурунда бейтаптын мээсинин маңдай бөлүгүнөн алынган.... www.bbc.com

18.08.2023 Орусияда белгилүү окумуштуу Сахаровдун борбору жоюлду
Москва шаардык соту Юстиция министрлигинин арызын канааттандырып, Сахаров борборун жоюу чечимин 18-августта чыгарды. Юстиция министрлигинин доосуна ылайык, аталган борбор 2020-2022-жылдары үч жолу мыйзам бузган. Алардын арасында "уюмдун уставына ка... www.azattyk.kg

31.05.2023 Окумуштуулар жасалма интеллект адамзаттын жоголушуна алып келерин эскертишти
Бир катар технологиялык компаниялардын, анын ичинде OpenAI жана Google DeepMind ишканаларынын жетекчилери, окумуштуулар жасалма интеллект адамзаттын жоголушуна алып келерин эскертишти. "Жасалма интеллекттин айынан жоголууга жеткирген тобокелдикти аз... www.azattyk.kg

31.05.2023 Парламентте “улуттук крокодил” деп айткан профессорго чара көрүү сунушталды
Жогорку Кеңештин 31-майдагы жыйынында депутат Камила Талиева Дипломатиялык академиянын кафедра башчысы Айнур Жоробекованын “улуттук крокодил” деп айткан сөзүн сындап, чара көрүүгө чакырды. “Кылмыш-жаза кодексинин 330-беренесинде турат “улуттун ар-на... www.azattyk.kg

24.04.2023 Жасалма интеллект тарткан сүрөт эл аралык сынакта жеңди
Жасалма интеллект тарткан сүрөт эл аралык сынакта жеңишке жетти. Илон Масктын Starship космостук кемеси сыноо учурунда жарылып кетти. Израилдин окумуштуулары адам клеткасын дарылай алган майда робот жасашты. “Азаттык” илимдеги соңку жаңылыктарды суну... www.azattyk.kg

23.04.2023 Латын ариби: окумуштуулардын даярдыгы, президенттин сыны
20-апрелде президент Садыр Жапаров мамлекеттик тил жана тил саясаты улуттук комиссиясынын төрагасы Каныбек Осмоналиевди кабыл алып, кыргыз тилинин абалы, аны өнүктүрүү, колдонуу боюнча пикир алышты. Жолугушууда президент Осмоналиевди “кыргыз тилин ла... www.azattyk.kg

22.03.2023 Карападагы гүл өсүп-өнүгүүгө өбөлгө
Адам убактысынын 85% имараттын ичинде өткөрөт. Кеңсе, мектеп, окуу жай же үйдө болобу, бөлмөдө өстүрүлгөн гүлдөр кишинин саламаттыгына жагымдуу таасир этерин, гүл багуу менен адам жан дүйнөсүн дарылай аларын окумуштуулар аныкташкан.... www.azattyk.kg

14.03.2023 Сулайман Кайыпов: Көп тарамдуу кыргыз таануучу, фольклорчу, этнограф
Профессор Сулайман Турду уулу Кайыповду атпай журт мээнеткеч окумуштуу, жалпы кыргыз фолклорлук мурасын жана ооган кыргыздарынын этнографиясын изилдөөчү катары дурус билет. Тарыхчы Т.Чоротегин анын чыгармачыл бейнесинин айрым өңүттөрү тууралуу блог с... www.azattyk.kg

12.03.2023 Окумуштуулар: Айга өзүнчө убакыт алкагы керек
Окумуштуулар айдын убакыт алкагын аныктап алууну сунушташты. Жер бетинин абасы булганбаган бөлүгү дээрлик калган жок. Социалдык тармактарда аз отуруу менен иммунитетти чыңдоого мүмкүн. “Азаттыкта” илимдеги соңку жаңылыктар топтому. Айга өзүнчө убак... www.azattyk.kg

23.02.2023 УИА он чакты институтун колдон чыгарды
Кыргызстанда президенттин жарлыгы менен Улуттук илимдер академиясынын кеминде он төрт институту жогорку окуу жайларга өткөрүлө турган болууда. Бул академиянын окумуштуулары жеген нанын актабай калды деген талаш-талкуулардын жыйынтыгында кабыл алынган... www.bbc.com

14.02.2023 Эрте мененки спорт арыктоо үчүн абдан таасирдүү
Швед окумуштууларынын изилдөөсү арыктоо үчүн эрте мененки көнүгүүлөрдүн таасирдүү экендигин аныкташты.... www.trt.net.tr

28.01.2023 Geos: Отун жакпаган, абаны булгабаган конуш
Кадимки отун жана газ жакпаган, зыяндуу заттарды айлана- чөйрөгө такыр бөлүп чыгарбаган конуш бар. АКШнын Колорадо штатындагы Geos конушун экоактивисттер, жашыл энергиянын жактыргандар, окумуштуулар жана курулуш жаатында иштеген адистер негиздеген. “... www.azattyk.kg